Khuangngula: Zofate zinga Ûm thar tam ber
-Ziaktu: Lianthanzauva Duhlian
Pian leh murna: Khuangngula hi Liandâla Duhlian fapa upa zawk a ni a. A pianna khua tak hi hriat chian a har tawh hle a, Sialkal tlangdunga (tuna Mizoram chhung) an awm laia piang ni ngeia rin a ni. Hei hi a chhan chu Saichang (Manipur ramah a la awm) khaw lalin a khawnbâwl upa min ber ( lal khawnbawl te zinga lal ber) atan an khuaa an awm laiin a sâwm a, chutaţanga pêm ta nia a lan avangin. Chuti chuan Saichang khuaah chuan lal khawnbawl upa min ber-ah a ţang ta a.
Ûm thar tamzia: Saichang khuaa an chên lai hian an eizawnna ber chu lo neih a ni a, chhungtinin thlawhhma an nei ţheuh ţhin a ni. Khuangngula pawh chuan thlawhhma a nei ve a. A ûm (bottle gourd) chu a ţha hle a, rah pawh a rah ţha hlawm em em a, hrui khata 1000 lai rah te pawh a awm a. Chutia ûm hrui khat leka 1000 lai mai a han thar chu a lawm em em mai a, a lawm nan Sial meuhvin a âi ta hial a ni. Heti taka ûm hrui khata thar tam hi Zofate zingah hriat a la ni lova, an awm pawh a rinawm lo bawk; Khuangngula hi Zofate zinga ûm hrui khat aţanga 1000 thar thei kan hriat theih hmasak ber leh awmchhun a ni hial awm e. Tin, amah hi Sial meuhva Ûm thar lâwm hmasa ber leh awmchhun a ni bawk a ni.
Thil a tihtheihzia: Khuangngula hi Saichang khaw lal ni lo mah se, an lal aiin thil a tih theih zâwk châng a awm fo a, an lal pawhin a thu a ngaichâng fo ţhin. Buh a thar tlem deuh kum-in Buh man a titlêm a, a khaw mipuite ta a leisak ţhin a. Buh a thar tam kum erawh chuan a man a tisâng a, a hralh thung ţhin a, an lal pawhin a thu a pawmpui ţhin.
Vawikhat pawh an khaw ţhenawm lal hian Meitei raja (lal) Sai hi a lo kâp a, a kâp tih an hrechhuak lehsi a, a hrilhhai ta em em a. Khuangngula chu mi thiltithei tak a ni tih a hriat avangin an chungthu chinfelpuiah a va ngen ta tawp a. Khuangngula chuan, " ka In-ah i Sai kah ngho chu lo dah la, engkim ka tihfelsak ang che" a lo ti a. A sawi ang chuan a Sai kah ngho chu Khuangngula in-ah chuan an lo dah a. Tichuan, Khuangngula chu Meitei raja hmu tur chuan Imphal-ah a kal a, ţha takin a va sawifelsak ta a. Chutia Khuangngulan a sawifelsak tâk avang chuan chu lal chu a lawm em em mai a, an khuaa zin turin a chah ta a. Ani pawh chu a va zin ta ngei a, chu lal chuan ropui takin Sial meuh talhin a lo lawm a ni.
Ramhuai biak thu: Khuangngula hian Sial a ngah em em bawk a, kumtin a chhun ţhin. Khuangngula hi mi danglam tak a ni bawk. Tuma tih ngai loh a ţhuihruaite nen Khawbawn pûk (Chachar rama awm)-ah Sial kaiin a inthawi ţhin a ni. Tûk khat pawh an leikapui-ah hian mihring ang tak an lo ding ţhup a, a hmute chuan ramhuai a nih an rin avangin an hlau em em a. Nakin deuhvah chuan an lo bo leh ta daih a, Khuangngula hnênah chuan, "Tûkin khan Khawbawn tlâng a i biak ţhin khan an lo tlawh che a ni ang, in leikapui-ah an lo ding a" tiin an hrilh a. Ani chuan hlau ahnêkin, "Khawi lam panin nge an kal?" tiin a zâwt hlauh thung a.
A hun tawp lam: Khuangngula hi mi neinung leh ropui tak ni mah se, nakin hnu-ah chuan a pute zia- an aia lian zâwk tûr ngai thei lo leh tai reng duhna thinlung chu a pu ve ta a (a fapa hmingah pawh Liantaia an sa nghe nghe a ni). Mi ram leh thil neihte chu a chhuhsak ţhin a, sawrkar court-ah te hial an inkhing ta fo mai a. Chuvang chuan an lal leh a khua-leh-tui te pawh chuan an ngaina lo tial tial a. Khaw hrang hrangah a pêm phah ta a, chuvang chuan a hausakna leh ropuina te chu a lo chuai ta tial tial a, nakinah phei chuan a vakvai ta hial a ni. A pêmna khaw ţhenkhatah phei chuan a duhâm leh a sual êm avangin, "Nang hi Duhlian tak tak pawh hi i ni lovang, i sualin i duhâm em mai" an ti hial ţhin a ni. Chutia khaw hrang hranga a pêm kual hnu chuan Hmunpui khua-ah a thi ta a ni. [Hmunpui khua (Manipur, Vangai range a awm a ni) hi Khuangngula te unau sah a ni a, a nau Kawpkaia a lal. Paihte-ho an lo lal chinah Hmunpui ti tawh lovin Buangmun tiin an thlak a, chu chu hmingah a pu hlen ta a ni. Buangmun hi tunah chuan khua angin a ding tawh lo va, khaw thar an sat a, a hmingah New Buangmun an ti a, chu chu tunah hian khua angin a la ding].
Thu lâkna: Pu Lianngoa Duhlian (Khuangngula tupa), kum 70 aia upa tawh nena ni 15 June 2015-a kan titi na aţanga ziak a ni.
No comments:
Post a Comment