HMAR-LUSEI, HUOLNGO leh CHAWNTHEI hi THUHMUN A NI EM?
HMAR-LUSEI trobul
“Hmar-Lusei ho hi Hualngo hnam zinga mi an ni. An thlahtubul Lutu-a an tih chuan fapa pali (4) a nei a. Nikhat chu a fate hnenah, “Sapelin va chhuak vek ula, sa kaptu hmingin kan Lรกm dawn a ni a” a ti a. An unauza chuan sapel tur chuan an chhuak ta a, an unau zinga a naupang ber Chawntheia tih loh chu hlawhchhamin an lo haw vek a. A unauten Chawntheia chu an thik em avang chuan an hnawtchhuak a, Hmarho zingah a va awm a, a khawsa hlen ta a ni. Chawntheia fate chu Chawnzika, Luahphulha leh Neihchirha te hi an ni. Chawntheia fate hi an lo neinung (khawsa thei) a, sial te pawh an lo ngah ta em em a. Vawikhat pawh ramvak hlawhchham hovin Neihchirha sial an phil (to kill) a, an philna lui chu tun thleng hian 'Phil lui' an la ti reng a ni. Chutia an lo khawsak theih a, an lo hausak hnu chuan lalna tlang hran te pawh an lo nei ve ta a; heng- Muchhip te, Lenpui te, Diphul te leh Bijang ah te hian an lal a ni. Kum 300 aia tam mah Hmarho zinga an awm avang chuan 'Hmar-Lusei' tih an lo ni ta a ni. An hnam bul erawh chu Hualngo a ni” tiin Hmar historian Hranglien Songate (1977) chuan a ziak. Hmar-Lusei (Chawnthei) chipeng te chu: Chawnzik, Luahphulh (Luophul), Neihchirh (Neichir), Hnehchawng (Hnechawng) leh Lamthik te an ni.
“Hmar-Lusei ho hi Hualngo hnam zinga mi an ni. An thlahtubul Lutu-a an tih chuan fapa pali (4) a nei a. Nikhat chu a fate hnenah, “Sapelin va chhuak vek ula, sa kaptu hmingin kan Lรกm dawn a ni a” a ti a. An unauza chuan sapel tur chuan an chhuak ta a, an unau zinga a naupang ber Chawntheia tih loh chu hlawhchhamin an lo haw vek a. A unauten Chawntheia chu an thik em avang chuan an hnawtchhuak a, Hmarho zingah a va awm a, a khawsa hlen ta a ni. Chawntheia fate chu Chawnzika, Luahphulha leh Neihchirha te hi an ni. Chawntheia fate hi an lo neinung (khawsa thei) a, sial te pawh an lo ngah ta em em a. Vawikhat pawh ramvak hlawhchham hovin Neihchirha sial an phil (to kill) a, an philna lui chu tun thleng hian 'Phil lui' an la ti reng a ni. Chutia an lo khawsak theih a, an lo hausak hnu chuan lalna tlang hran te pawh an lo nei ve ta a; heng- Muchhip te, Lenpui te, Diphul te leh Bijang ah te hian an lal a ni. Kum 300 aia tam mah Hmarho zinga an awm avang chuan 'Hmar-Lusei' tih an lo ni ta a ni. An hnam bul erawh chu Hualngo a ni” tiin Hmar historian Hranglien Songate (1977) chuan a ziak. Hmar-Lusei (Chawnthei) chipeng te chu: Chawnzik, Luahphulh (Luophul), Neihchirh (Neichir), Hnehchawng (Hnechawng) leh Lamthik te an ni.
Hmar-Lusei,
Huolngo leh Chawnthei hi thuhmun a ni
Hranglien ziak atang khian Chawntheia thlahte
chu Hmarho zingah an lo khawsa ngei a ni tih kan hre thei a, Hmar lamdan chuan
Hualngo chu Huolngo a ni a, Hmarho zinga lo khawsa an nih avang chuan an tawng
pawh Hmar tawng a ni lo thei lovang a, Hmar tawng zul chuan anmahni ngei pawhin
Huolngo an lo inti ta a nih a rinawm. Hmar tih intanna hi AD 1800 hnu lam niin
a lang a, chu pawh chu Sailo lal awpna hnuai ata talchhuaka Mizoram hmar lama
kaltate an sawina atanga lo chhuak nia sawi a ni a, chu chu Mizo historian tam
zawkte rindan leh pawm dan ber pawh a ni. Lusei thenkhat (Hualngo) Hmarho zinga
kalte emaw khawsa tate chu Luseiho chuan ‘Hmar-Lusei’ an lo ti a nih loh vek
pawhin, Hmarho zinga Lusei thenkhat khawsate chu Hmarho chuan, ‘Hmar-Lusei’ an
lo ti a ni tih a rin theih a, Hranglien ziak ang khian. Chuvang chuan Hmar-Lusei,
Huolngo leh Chawnthei inti te hi hnam thuhmun Hualngo ni ngei-in a lang.
A Bu pangngai chhiar a chakawm khawp mai.
ReplyDelete